Açlık, obezite ve soğan ithalatı
Dünyanın en önemli sorunu açlık.Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü(FAO) verilerine göre 7.2 milyarı aşan dünya nüfusunun yaklaşık 1 milyarı açlıkla karşı karşıya. Yaklaşık 1 milyar insan ise obezite sorunu yaşıyor. Obezite sorunu her geçen gün büyüyen ülkelerden birisi de Türkiye.
Açlık ve obezite ile mücadele için öncelikle gıda üretimi ve dağıtımının adil olması, üretilen gıdaların israf edilmemesi gerekiyor.Bunun için dünyada uygulanan tarım ve gıda politikaları büyük önem taşıyor.Çok uluslu tekeller yerine, her ülkenin öncelikle kendi kaynaklarını kendi insanı için değerlendirmeli.
Dünyanın gündemi
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü(FAO), açlık sorunu, gıda israfını ve gelecekte gıda üretiminin artırılması konusunu ısrarla dünya gündeminde tutmaya çalışıyor. Bu yönüyle gelecekte de gıda güvencesi büyük önem taşıyor.
Dünyanın gündeminde olan önemli konulardan birisi; tarım ve kırsalda yaşlanan nüfus. Gençleri tarımda tutmak için başta Avrupa Birliği olmak üzere pek çok ülke genç çiftçiliği ve aile çiftçiliğini destekleyici özel programlar uyguluyor.
Dünyanın gündemini en çok meşgul eden konulardan birisi ticaret savaşları. Özellikle Amerika ve Çin arasında yoğun olarak yaşanan ticaret savaşı tarım sektörüne de doğrudan yansıyor. Çünkü bu savaşta tarım ürünleri de var.
Rusya’nın, Amerika ve Avrupa Birliği başta olmak üzere bazı gelişmiş ülkelerle olan karşılıklı gıda ambargosu bir kaç yıldan beri sürüyor. İran ve Venezuela’ya yönelik yaptırımlar ve ambargolar da dünyanın gıda gündeminde yer alan konulardan birisi.
Ticaret savaşları,ambargolar,yaptırımlar tarımda korumacılık ve kendi kendine yeterliliğin önemini artırdı. Bir çok ülke tarım ve gıdada kendine yeterlilik politikası uyguluyor.
Dünyanın gündemindeki önemli konulardan birisi kuşkusuz iklim değişikliğinin tarıma etkileridir. Buna bağlı olarak aşırı yağışlar,kuraklık ve su sorunu her geçen yıl daha da büyüyor.
Dünyada tarımda gündem oluşturan konulardan birisi de teknoloji. Tarım 4.0, akıllı tarım ve yapay zeka konuları hep gündemde.
Gıda trendleri değişiyor
Tarımsal üretime bağlı olarak gıda tüketim trendleri de değişiyor.Özellikle gelişmiş ülkelerde hayvansal bazlı beslenme modelinden bitki bazlı beslenmeye geçiş var. Araştırmalara göre, son 5 yılda İngiltere’de etsiz yiyecek satışlarında yüzde 22 artış var. Yakın gelecekte et tüketiminin azalacağı, organik gıda tüketiminin artacağı ifade ediliyor. Avrupa Birliği Parlamentosu verilerine göre;2012-2016 döneminde organik ürün satışı yüzde 47.7 artarak 30.7 milyar Avro’ya ulaştı
Küreselleşme ile dayatılan tek tip beslenme, tek tip gıdaya karşı yerel gıda ürünlerine, yerel markalara ilgi arttı. Avrupa Birliği “Tek Pazar” denilse de bazı ülkeler “yerli malı” tüketimini ön plana çıkarıyor. Önümüzdeki dönemde, küresel gıda zincirlerine karşı yerelde üretimin ve tüketimin daha çok ön plana çıkması bekleniyor.
Türkiye’nin gündemi
Tarım ve gıdada Türkiye’nin temel gündemi yüksek girdi fiyatlarına bağlı olarak üretimin yapılamaz hale gelmesi. Buna bağlı olarak artan gıda fiyatları ve gıda enflasyonunu önemli gündem konularından birisi yapıyor.
Hayvansal üretimde yaşanan sorunlar nedeniyle kırmızı et ve süt fiyatı hep gündemde.
İklime bağlı yaşanan felaketler daha sık gündeme gelmeye başladı. Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de bugün ve gelecekte en önemli konulardan birisi, iklim değişikliğinin tarıma etkileri olacak.
Kırsalda yaşanan değişim
Türkiye’nin kırsalında büyük bir değişim yaşanıyor. Sadece köyden kente değil, kentlerden de kırsala yönelik bir göç var. Bu göç üretimi değil,tüketimi körüklüyor. Köylerde ambalajlı süt,yoğurt,peynir tüketiliyor. Meyve,sebze tarladan değil,manavdan, pazardan alınıyor. Çiftçi üretmemenin maliyetini yapıyor.
Artan girdi maliyetleri ve pazarlama zincirindeki sorunlar nedeniyle gıda fiyatları arttı. Üreticide ucuz tüketicide pahallı bir piyasa yapısı oluştu. Üretim maliyetlerini düşürmek, pazarlama zincirinde yaşanan sorunları çözmek yerine, ithalatla fiyatları düşürme politikası uygulanınca tarım ve gıdada temel politika ithalat oldu.
İthalat arttıkça üretici rekabet edemediği için üretimden çekiliyor.Üretimden çekilince fiyatlar yükseliyor. Fiyatları düşürmek için daha çok ithalat yapılıyor. Bu döngünün kırılması gerekiyor.
Geçmişte olduğu gibi yarın da paranız olsa bile ithalat yapamayacağınız günler olacaktır. Bugün İran’ın,Venezuela’nın parası olsa bile ithalat yapabilir mi? Yapamaz. Çünkü yaptırımlar var,ambargo var. Daha da önemlisi iklim değişikliğine bağlı olarak dünyada üretim azalırsa ürün bulamazsanız paranızın olması bir anlam ifade etmez.
Ne yapmalı?
İnsansız hava aracı ihraç eden Türkiye, soğan ithal ediyorsa tarıma bakışta bir çarpıklık var. Türkiye, ithalat sarmalından kurtulmak için öncelikle tarıma bakışın değişmesi gerekiyor. İthalatın çözüm olmadığı görüldü,ısrar etmek ülke tarımını bitirir.
Özetle, iklim değişikliğinin etkileri dikkate alınarak, kooperatif modeline dayalı örgütlenme ile aile ve genç çiftçiliğin desteklendiği, teknoloji kullanımının teşvik edildiği yeni bir tarım politikasına ihtiyaç var.
Kaynak:Ali Ekber YILDIRIM