İbn-i Sina’nın İrlanda Diline Çevrilmiş ‘Tıbbın Kanunu’ Kitabına Ait Metin Bulundu

Müslüman tıp ve bilim adamı olan İbni Sina tarafından yazılan Tıbbın Kanunu kitabından İrlanda diline tercüme edilmiş el yazması bir metin bir kitaba dikilmiş halde bulundu.
İbn-i Sna’nın Tıbbın Kanunu kitabının İrlanda diline çevrildiğini kanıtlayan ve bir kitabı bağlamak için kullanılan 15. yüzyıldan
kalma el yazması metin bulundu. El yazması metin kesilmiş, katlanmış ve 1530’larda Londra’da basılmış yerel yönetim hakkında cep boyutunda bir Latince el kitabına kapak olarak dikilmiş halde bulundu.
Kitap 16. yüzyıldan beri Cornwall bölgesinde yaşayan bir İngiliz aileye ait. Aile geçen yıl kitapla ilgili meraklarını gidermek için University College Cork profesörü modern İrlandalı Pdraig Machin’e danıştı.
Dublin İleri Araştırmalar Enstitüsü’nden Ortaçağ’da İrlanda tıbbı konusunda uzman olan Profesör Aoibheann Nic Dhonnchadha, metni 980 ve 1037 yılları arasında yaşayan ve İslamın altın çağının en etkili alimlerinden İbni Sina’nın Tıbbın Kanunu kitabının İrlanda diline çevirisi olarak tanımladı.
Profesör Machin, ” Tıbbın Kanunu kitabına İrlandaca tıbbi metinler yoluyla referanslar varken, artık ilk defa Tıbbın Kanunu kitabının İrlanda diline çevrildiğini öğreniyoruz. Bu parça çok büyük bir el yazmasından gelmiş olmalı. Eski el yazmalarından kesilen parşömenlerin daha sonraki kitapları bağlamak için kullanılması Avrupa geleneğinde alışılmadık bir durum değildir, ancak İrlanda dilinde yazılmış bir betin ilk kez net bir şekilde ortaya çıktı” açıklamasında bulundu.
İbn-i Sina’nın Tıbbın Kanunu İslam dünyasında ve altı yüzyıldan uzun bir süredir Avrupa’da standart tıbbi metin olarak görülen tıbbi bir ansiklopedi olduğunu söyleyen Machin,” Bulunan el yazması metin çenenin, burnun ve sırtın fizyolojisini ele alan, burnun en az kırılgan olan bölümlerini içeriyor. Özellikle burnun kemiklerinin ‘üç kullanımı’nı ayrıntılarıyla açıklar: Beyni sürekli olarak güçlendirmek için havayı tutmak, her harfin sesini açıklamaya yardımcı olmak ve üçüncü kullanım olarak da beyinden atılan fazlalıklar ki bunların bir kısmı burnu besler ve geri kalanı ise fazlalık olarak dışarı çıkar. Bu nedenle burundaki kemikler yardımcı araç olarak çağırılırlar çünkü onlar beyinden atılan fazlalıkların körüklü bir şekilde dışarı atılmasını sağlıyor” dedi.
Ortaçağ Galik İrlanda’sında tıp bilimi Avrupa tıp okullarına seyahat eden ve öğrenimlerini İrlanda’ya geri getiren İrlandalı bilginlerin kanıtlarıyla Avrupa kıt’asında uygulananlarla eşit düzeydeydi diyen Machin, “Parçanın çevrilmesinin nedeni İrlanda’nın ortaçağ İrlanda’sındaki öğrenim diliydi, Latin ise başka bir yerde bu rolü yerine getirdi” ifadelerini kullandı.
Bu öğrenim dilinin İrlandayı fetheden Elizabet’in Galya toplumuna son vermesiyle kesildiğini söyleyen Machin, “Galya lordlukları tarafından desteklenen İrlanda’daki ilk üniversitelerin kalitesi, Elizabeth’in fethi ilerledikçe düştü” dedi.
Bu dönemde İbn-i Sina’nınki gibi birçok kitap imha edildi, diğerleri zarar gördü veya kesilip parçalandı ve bu kitabın sahibi için ondan bir kaç sayfa yırtıp başka bir kitaba dikmenin bir sorun teşkil etmeyeceğini anlamak zorundayız ” dedi.
Kitabın sahipleri, el yazması metnin kitaptan çıkarılması, açılarak dijitalleşmesini ve böylece insanların belgeye ulaşabilmesini istedi.
“Metnin keşfi ve dijitalleştirilmesi bilimsel bir maceraydı” diyen Machin, “Bu pek çok insanın öğrenmek amacıyla ortak bir amaç için birlikte çalıştıkları durumlardan biri. Bunu gerçekleştirebilmek ve bunun bir parçası olmak bir zevkti” açıklamasında bulundu.