TÜRKİYE SU ZENGİNİ DEĞİL,SUYU ZENGİN GİBİ HARCIYORUZ

Türkiye su zengini değil, suyu zengin gibi harcıyor

Tarım arazileri daralırken, nüfus artıyor. Nüfusu beslemek için tarımsal üretimin ve buna bağlı olarak gıda üretiminin artırılması gerekiyor. Bunun için toprak,su başta olmak üzere doğal kaynakların en verimli şekilde değerlendirilmesi gerekiyor.

Aynı alanda daha çok verim almak için tohum,fide,fidan konusunda araştırma-geliştirme çalışmaları çerçevesinde ıslah çalışmalarının yapılması, biyoçeşitliliğin korunması, teknolojiden yararlanarak, doğru ve bilinçli girdi kullanımı, doğru yöntemle sulama ve suyun verimli kullanılması çok önemli.

Geçen hafta Antalya’da Basınçlı Sulama Sanayicileri Derneği’nin düzenlediği 2.Sulama Zirvesi yapıldı. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü Öğretim Üyesi Prof.Dr. Yusuf Ersoy Yıldırım yönetimindeki zirvede Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdür Yardımcısı Dr. Metin Türker,Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü İşletme ve Bakım Dairesi Başkanı, Dr.Mehmet Uğur Yıldırım,Dr.Hüseyin Özdemir, Dr.Özgül Şantay, Basınçlı Sulama Sanayicileri Derneği Başkan Vekili Rahmi Çakarız,Genel Sekreter Nuri Göktepe ve bizim de konuşmacı olarak görüşlerimizi paylaştık.

Tarım ve Orman Bakanlığı, Devlet Su İşleri,Sulama Kooperatifleri,Sulama Birlikleri, sulama konusunda faaliyet gösteren sektör temsilcileri ve çiftçilerin de katıldığı Sulama Zirvesi’nde pek çok sorun ve çözüm önerisi konuşuldu. Öne çıkan elektrik zamlarını dün yazmıştık.

Suyun verimli kullanılması

Sulama konusunda dile getirilen diğer konular ise özetle şöyle:

1- Türkiye’nin toplam tarım arazisi 23.2 milyon hektar.Sulanabilir 8.5 milyon hektar tarım arazisinin 6.5 milyon hektarı sulanıyor. 2023 yılına kadar 2 milyon hektarlık alanın daha sulamaya açılması ile sulanabilir arazilerin tamamı sulanacak.

2- Türkiye’nin, 98 milyar metreküp yer üstü, 14 milyar metreküp yeraltı olmak üzere toplam 112 milyar metreküp kullanılabilir su kaynağı var. Kişi başına düşen yıllık su miktarı 1400 metreküp. Suyun yüzde 73’ü tarımda, yüzde 16’sı konut ve yaşam alanlarında yüzde 11’i sanayide kullanılıyor.Türkiye su zengini değil.Fakat,zenginmiş gibi kullanıyor.

3- Tarımsal sulamanın yüzde 75’i salma sulama,yaygın deyimi ile vahşi sulama ile yapılıyor.Son yıllarda yapılan desteklere ve gösterilen çabalara rağmen, damla sulama oranı yüzde 5, yağmurlama sulama oranı ise yüzde 20 seviyesinde. Dolayısıyla suyun verimli kullanıldığı söylenemez.Mevcut sulama kanallarının yüzde 87’si vahşi sulamaya uygun kanallardan oluşuyor. Borulu basınçlı sisteme uygun kanalların oranı yüzde 13.

4- Randıman oranlarına bakıldığında, salma,karık,tava usulü sulamada randıman oranı yüzde 45-50 iken, yağmurlama sulamada bu oran yüzde 75’e, damla sulamada ise yüzde 90-98 oranına çıkıyor.

Damla sulama ile vahşi sulama yapanlar var

5- Damla sulama sistemiyle “vahşi sulama” yapan çok sayıda çiftçi var. “Ne kadar çok su verirsem o kadar çok ürün alırım” anlayışı ne yazık ki devam ediyor. Amaç toprağı değil,bitkiyi sulamak olmalı.

6- Akıllı modern sulama sistemleri ile toprakta etkili kök derinliğindeki su durumuna göre sulama yapmayı sağlayan “Yeni Nesil” cihazlara ihtiyaç var. Endüstri 4.0 ‘a uygun sulama otomasyon sistemlerini alan çiftçilere ve çiftçi gruplarına, sulama kooperatiflerine ilave hibe desteği verilmesi suyun verimli kullanılması için çok önemli.

Su ve gıda güvenliği

7- Gıdanın üçte ikisi sulu tarımdan üretiliyor..Bu nedenle gıda güvenliği için su güvenliği şart. Sulama ile verimi 3-6 kat artırmak mümkün. Hayvancılık için yem, yem bitkisi için de su en önemli girdi.

8- Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı kapsamında 2006’dan bu yana suyun verimli kullanılması, su tasarrufu sağlayan modern basınçlı sulama sistemlerine yönelik projelere yüzde 50 hibe desteği sağlanıyor.Bu kapsamda 2018 sonu itibariyle, 26 bin 712 projeye yaklaşık 534 milyon lira hibe sağlandı.Aynı dönemde 288 bin 528 projeye de Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri tarafından 3 milyar 457 milyon lira düşük faizli kredi sağlandı.

İklim değişikliğinin etkileri

9- İklim değişikliğinin tarımsal ürünlerin verimlerinde azalışa neden olarak, üretim miktarının azalmasına ve fiyatların yükselmesine neden olacağı tahmin ediliyor. Suyun verimli kullanılması bugünden çok daha önemli olacak.Yağışlar azalacağı için su kaynaklarına ihtiyaç artacak.Tarımsal su talebinin 2030’a kadar yüzde 30 artması bekleniyor. Bu nedenle suyun tasarruflu kullanılması çok önemli.

10- Şekerpancarı, pirinç gibi su tüketiminin yoğun olduğu ürünlerde damla sulama sistemleri ile ciddi su tasarrufu sağlanabilir. Akıllı modern sulama teknikleri ile aynı su ile iki kat daha fazla alan sulanabilir.

11- Meyvecilikte başlayan yüzey altı veya toprak altı olarak adlandırılan damla sulama sistemlerinin desteklenerek yaygınlaştırılması su tasarrufu ve ürün verimliliğini artıracaktır.

12- Bir çok üründe Katma Değer vergisi(KDV) indirimleri yapılıyor. Sulama sistemlerinde yüzde 8, malzeme ve ekipmanda yüzde 18 olan KDV’nin yüzde 1’e indirilmesi modern sulama sistemlerinin yaygınlaşmasına katkı sağlayacaktır.

Özetle, Türkiye su zengini değil, fakat suyu zenginmiş gibi kullanıyor. Su tasarrufu diş fırçalarken,bulaşık yıkarken yapılmalı. En önemlisi tarımsal sulamada yapılacak tasarruftur. Çünkü suyun yüzde 73’ü sulamada kullanılıyor. Gıda ve yem güvenliği,kırsal kalkınmanın sağlanması,toprağın korunması, sürdürülebilir çevre yönetimi için öncelikle iyi bir su yönetimine ihtiyaç var.

Ali Ekber YILDIRIM